Ostatni tydzień marca stanowił okres wzmożonych prac nad projektem pakietu zmian ustawowych mających na celu przeciwdziałanie skutkom pandemii COVID-19 i wsparcia przedsiębiorców, których egzystencja na rynku stała się zagrożona. W całym tym krótkim horyzoncie czasowym reprezentanci biznesu i organów, w zakresie których kompetencji leży ochrona interesu przedsiębiorców, kierowała do przedstawicieli rządu postulaty prawne. Część z nich została uwzględniona i włączona do projektu pakietu legislacyjnego, a niektóre spotkały się z odmową. 1 kwietnia br. weszło w życie większość uchwalonych zmian legislacyjnych. Obecnie toczą się prace nad nowelizacją wdrożonej ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, zbiorczo określane Tarczą Antykryzysową 1.1. Aktualnie projekt został poddany analizie Sejmu.
Wśród wprowadzonych do polskiego systemu prawnego zmian znalazły się przepisy obejmujące swoim zakresem następujące zagadnienia:
I Funkcjonowanie sądów
Od momentu ogłoszenia stanu zagrożenia epidemiologicznego sądy masowo zdejmowały z wokandy rozprawy i posiedzenia jawne, a nowe terminy nie zostały wyznaczone. Wysyłka pism sądowych została wstrzymana, a procesowanie jedynie spraw pilnych uznano za uzasadnione. Rozwiązania uchwalone w specustawie przewidują przede wszystkim:
- zawieszenie biegu terminów sądowych i procesowych w postępowaniach sądowych, egzekucyjnych, administracyjnych, podatkowych, kontrolach uregulowanych ustawą- Ordynacja podatkowa,
- zawieszenie i brak rozpoczęcia terminów wynikających z przepisów administracyjnych, w tym terminów zawitych, przedawnienia,
- możliwość powierzenia wykonywania niecierpiących zwłoki zadań innemu sądowi,
- możliwość oddelegowania sędziów za ich zgodą i na czas oznaczony do innego sądu,
- podejmowanie uchwał przez samorządy zawodów prawniczych w trybie zdalnym,
- określenie katalogu spraw pilnych obligatoryjnych do rozpatrzenia przez sąd.
Rząd swoją autopoprawką wyłączył z projektu legislacyjnego zapisy o zawieszeniu biegu terminów w obrocie cywilnoprawnym. Część przedstawicieli biznesu upatruje rozwiązanie w przesłance “siły wyższej” uregulowanej w Art.173 KPC (postępowanie ulega zawieszeniu z mocy prawa w razie zaprzestania czynności przez sąd wskutek siły wyższej).
Projektowanym zapisem, który również nie znalazł się w uchwalonej specustawie było umożliwienie wnoszenia i doręczania pism procesowych online przy użyciu platformy e-PUAP lub poczty e-mail.
Zachęcamy do zapoznania się z infografiką w tym temacie – FUNKCJONOWANIE SĄDU
II Wsparcie przedsiębiorców i odroczenia płatności
W trakcie prac nad Tarczą Antykryzysową przedstawiciele rynku wielokrotnie podnosili o odciążenie przedsiębiorców w zakresie danin publicznoprawnych. Postulowano o objęcie zwolnieniem z regulowania składek ZUS wszystkich przedsiębiorców niezależnie od ich wielkości i zatrudnienia, a także o dofinansowanie wynagrodzeń prawniczych, w szczególności w sektorach krytycznych, które najbardziej dotkliwie odczuły skutki wprowadzenia stanu epidemii.
W przedmiocie składek i podatków wprowadzono m.in. następujące zmiany:
- zwolnienie z płatności ZUS na 3 miesiące dla samozatrudnionych i przedsiębiorców zatrudniających do 9 pracowników, których przychody w marcu były niższe niż 300% średniej krajowej tj. 15 681 zł.,
- możliwość zwolnienia przez urzędy gmin z podatku od nieruchomości lub jego odroczenia,
- przesunięcie zaliczek na podatek dochodowy od wynagrodzeń,
- zwolnienie z PCC umowy pożyczki zawieranej do dnia 31 sierpnia br.,
- zwolnienie z opłaty prolongacyjnej w należnościach skarbowych i składkach,
- przesunięcie wejścia w życie nowej matrycy VAT,
- zmiana terminu wprowadzenia PPK dla nowych uprawnionych na 1 października,
- zaniechanie poboru pit od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem mieszkaniowym udzielonym na cele mieszkaniowe,
- wydłużono termin do złożenia zeznania CIT-8 i wpłaty podatku do 31 maja br.,
- stratę poniesioną w 2020 r. podatnicy będą mogli odliczyć od dochodu uzyskanego w 2019 r.
- wyłączenie stosowania regulacji w podatkach dochodowych dotyczących tzw. złych długów wobec dłużników.
Zachęcamy do zapoznania się z infografiką w tym temacie – PODATKI I SKŁADKI
W przedmiocie dofinansowań przedsiębiorców wdrożono m.in. poniższe zmiany:
- jednorazowe świadczenia postojowe dla zleceniobiorców i samozatrudnionych przy przychodzie nieprzekraczającym 300% średniego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału,
- dofinansowanie zatrudnienia z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w okresie przestoju przedsiębiorstwa lub przy redukcji wymiaru czasu pracy w związku z spadkiem obrotów poniżej 15 % lub 25 %,
- udzielanie gwarancji przez Bank Gospodarstwa Krajowego w wysokości 80 % na kredyty, warunkiem jest uregulowanie płatności w ZUS i Urzędzie Skarbowym do dn. 1 lutego br.,
- automatyczne wznowienie kredytu obrotowego w banku po jego zakończeniu,
- jednorazowe pożyczki dla mikroprzedsiębiorców w wysokości 5 tys. zł.
Zachęcamy do zapoznania się z infografiką w tym temacie – DOFINANSOWANIA DLA BIZNESU
III Odroczenie obowiązków informacyjnych i sprawozdawczych
Okres pandemii w szczególności oddziałuje na sytuację przedsiębiorców w zakresie zarządzania płynnością finansową i wypłacalnością. W dobie zagrożenia dla prawidłowego funkcjonowania podmiotów gospodarczych znacząco utrudnione jest bieżące dotrzymywanie terminów dla realizacji obowiązków ewidencyjnych i sprawozdawczych, a w szczególności w przedmiocie przedłożeniu sprawozdań finansowych. W zakresie obowiązków sprawozdawczych w stosunku do przedsiębiorców, podmiotów uczestniczących w obrocie na rynku kapitałowym rozporządzenie Ministra Finansów przewiduje przesunięcie terminów wypełniania obowiązków w zakresie ewidencji oraz w zakresie sporządzenia, zatwierdzenia, udostępnienia i przekazania do właściwego rejestru, jednostki lub organu sprawozdań lub informacji. W tym przedmiocie zaproponowano i uchwalono m.in. następujące zmiany:
1. w stosunku do terminów związanych ze sprawozdawczością finansową:
- dla sporządzenia i podpisanie rocznego sprawozdania finansowego – 30.06.20, dla złożenia w formie elektronicznej przez podatników PIT – 31.07.20,
- dla udostępnienia sprawozdania finansowego i wyników badania uprawnionym organom – 15.09.20.
- dla badania i zatwierdzenia sprawozdania finansowego – 30.09.20,
- dla złożenia sprawozdania finansowego w Urzędzie Skarbowym – 10.10.20, w KRS i w celu ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym – 15.10.20.
2. w stosunku do terminów związanych z rachunkowością:
- dla sporządzenia zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej za rok obrotowy oraz zakończenia inwentaryzacji aktywów i pasywów dla podmiotów podlegających nadzorowi KNF – 24.05.20, dla innych – 24.06.20,
- dla zamknięcia ksiąg rachunkowych dla podmiotów podlegających nadzorowi KNF – 15.09.20, dla innych – 15.10.20.
3. na zgłoszenie przez osoby uprawnione do reprezentacji spółki (określanej w ustawie z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu) informacji do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych – 13.07.20.
Zachęcamy do zapoznania się z infografiką w tym temacie – OBOWIĄZKI INFORMACYJNE I SPRAWOZDAWCZE
IV Finansowanie zewnętrzne
Wdrożony pakiet rozwiązań przewiduje metody poprawy płynności finansowej przedsiębiorców, głównie poprzez:
- ułatwienia w zakresie regulowania zaciągniętych zobowiązań,
- dodatkowe finansowania,
- ułatwione zasady uzyskania zewnętrznego finansowania.
Pakiet zmian prawnych przewiduje:
- wprowadzenie tzw. wakacji kredytowych – odroczenia terminu spłaty zaciągniętego kredytu w banku na ustalony z bankiem okres,
- wprowadzenie limitu maksymalnych kosztów okołoodsetkowych w wysokości 45% kwoty całkowitej kredytu i limitu udzielanych pożyczek w wysokości 21 %.
Obecnie zakres renegocjacji warunków umowy kredytowej zależy od konkretnego usługodawcy – banku, na tą chwilę w systemie bankowym nie opublikowano jednolitych warunków dla udzielenia odroczenia.
Grupa Polskiego Funduszu Rozwoju uruchomiła program pomocowy stanowiący realizację Tarczy Antykryzysowej skierowana do różnych kategorii przedsiębiorców i w różnym zakresie:
PFR – obligacje, pożyczki lub obejmowanie udziałów lub akcji.
KUKE – ubezpieczenie obrotu handlowego
ARP – dotacje, leasing operacyjny, pożyczka obrotowa na finansowanie deficytu
w kapitale obrotowym lub wypłatę wynagrodzeń dla sektora MŚP
PAIH -obsługa inwestycji zagranicznych.
Zarówno organy krajowe, jak i instytucje unijne wypracowują wytyczne i standardy dla wprowadzonych rozwiązań w zakresie wsparcia przedsiębiorców. M.in. Europejski Bank Centralny wydał wytyczne w przedmiocie moratoriów dotyczących spłat pożyczek, stosowane w świetle kryzysu COVID-19. Zawiera kryteria, które muszą one spełniać. aby nie zostać uznane jako forbearance (działania restrukturyzacyjne wprowadzające udogodnienia dla stron wymuszone trudną sytuacją finansową), zaś Komisja Nadzoru Finansowego pracuje obecnie nad opracowaniem i wprowadzeniem standardów dla udzielania wakacji kredytowych przez banki.
Zachęcamy do zapoznania się z infografiką w tym temacie – FINANSOWANIE ZEWNĘTRZNE
V Dochodzenie wierzytelności
Bieżąca sytuacja na rynku związana z epidemią koronawirusa (covid-19) wzbudza uzasadnione zaniepokojenie wśród wierzycieli i przedsiębiorstw zarządzających wierzytelnościami.
Trudności w zakresie regulowania bieżących należności przez kontrahentów, nieregularnych przepływach pieniężnych i narastającym problemie zatorów płatniczych spowodowanych pandemią są obecnie na porządku dziennym. Rozpoczyna się fala upadłości, firmy stają się niewypłacalne. Ograniczono możliwości w zakresie dochodzenia należności m.in. od szpitali, podmiotów zagranicznych, w szczególności w rejonach pandemii, czy w zakresie należności za media. Sytuacja wierzycieli stała się niepewna, a potrzeba gotówki na teraz pilniejsza. Narasta presja ze strony wierzycieli w zakresie jak najsprawniejszego i skutecznego odzyskania należności w celu zabezpieczenia finansów w czasie podwyższonego ryzyka.
Działania w zakresie windykacji należności wymagające bezpośredniego kontaktu z dłużnikami są stopniowe ograniczane, a liczba spraw przyjmowanych do obsługi w wielu przedsiębiorstwach wzrasta przy ograniczonych możliwościach ich bieżącego zarządzania.
Tak samo zakres czynności komorniczych, w szczególności obejmujący działania w terenie, uległ znaczącemu uszczupleniu. Komornicy wstrzymują eksmisje i nie wyznaczają kolejnych terminów. Dotyczy to również licytacji, osobistych doręczeń (doręczenia komornicze wprowadzone przez nowelizację KPC), jak i czynności terenowych.
Biegi terminów w postępowaniach sądowych i egzekucyjnych uległy zawieszeniu. Sądy jeszcze przed uchwaleniem Tarczy Antykyzysowej zaczęły zdejmować z wokandy rozprawy i posiedzenia jawne. Wstrzymano biegi terminów m.in. zawitych rodzących ujemne skutki w przypadku ich niedochowania, dla przedawnienia, milczącego załatwienia sprawy, jednakże wyłącznie w sprawach administracyjnych. Zawieszono również wykonywanie tytułów wykonawczych nakazujących opróżnienie lokalu mieszkalnego.
Wyłączone spod egzekucji zostały m.in. środki finansowe na walkę z koronawirusem otrzymane przez placówki medyczne. Ze świadczenia postojowego przyznanego na mocy specustawy mającej przeciwdziałać skutkom epidemii nie dokonuje się potrąceń i egzekucji.
Zachęcamy do zapoznania się z infografiką w tym temacie – DOCHODZENIE WIERZYTELNOŚCI